Hoera! Ik heb een burn-out!

Met: Hoera! Ik heb een burn-out! Een persoonlijk en positief verhaal over mantelzorg en burn-out

Al meer dan 10 jaar ben ik mantelzorger, ik moest ‘werk’ en ‘zorg’ combineren. In 2010 had ik een ferme burn-out. Half 2011 kroop ik uit het dal en in 2012 had ik het idee om een boek te schrijven over mijn ervaring in de hoop om mensen hiermee te kunnen helpen.

Ik heb een ingenieursachtergrond en ik ben een perfectionist. Het soort van mensen die de dingen uit elkaar halen om de werking te achterhalen en om de dingen dan te verbeteren! Ik wou het weten hoe mijn burn-out functioneerde! “Pas wanneer ik het mechanisme beter begrijp zal ik stress en burn-out kunnen aanpakken”. Dat heb ik vaak tegen mijn huisarts gezegd.

Dit verhaal bestaat uit drie delen. De puzzelstukjes, dan het leren begrijpen van mijn burn-out en de remediëring en ten slotte de (belabberde) aanpak van stress en burn-out in België.

Alles wat ik nu ga vertellen is een persoonlijke mening, nergens heb ik de pretentie een wetenschappelijk verhaal te brengen alhoewel ik toch wetenschappelijke onderbouwing heb nagestreefd. Bovendien gaat het over stress en burn-out, niet over depressie. Een burn-out is volgens mij in essentie een energiestoornis, zoals een fietsband die leegloopt, een depressie is een persoonlijkheidsstoornis.

Bij een burn-out is de energie op! Het komt er dus op aan om opnieuw energie op te doen en ten tweede – en dit is zeker zo belangrijk – moet je de energielekken opsporen. Een band oppompen met een lek erin lost niks op. Je moet de lek(ken) opzoeken.

Deze puzzelstukjes:

Balans
Men zegt dat draagkracht en draaglast in evenwicht moeten zijn. Maar draaglast wijzigt steeds en hoe pas je dan de draagkracht aan? Hoe zie je dit, hoe weet je dit? Kan je dit wel zelf zien?

Proces
Het burn-outproces is langzaam van nature. De draaglast neemt meestal heel geleidelijk toe. Ik heb vaak een schaamtegevoel ervaren, falen, maar ik kon dit niet plaatsen.

Plan-van-aanpak
Ik had eerst geen plan tot ik ondervond dat je maar een beperkte tijd krijgt van de ziekenkas. Je hebt dus maar beter een plan maar anderzijds heb je ook weer geen energie, dus hoe doe je dit dan?

Perfectionisme
Perfectionisme en multi tasken zijn energievreters! Maar ik wist niet hoe perfectionisme werkte, wat het basismechanisme was en waarom het zoveel energie vrat.

Consumptiemaatschappij
Onze consumptiemaatschappij draagt op een subtiele manier bij om een burn-out te krijgen. Niets is goed genoeg, altijd meer. De reclame doet je slecht voelen wanneer je niet meer consumeert.

Meditatie
Ik dacht dat het een wondermiddel was. Dat is het niet, maar toch is het zeer waardevol gebleken en dus probeer ik het te integreren in mijn leven. Groenten snijden is voor mij een voorbeeld (werk)meditatie.

Help
Als perfectionist hulp vragen was niet gemakkelijk noch als techneut, noch als man want het betekent loslaten van controle.

Kwelduivels
Mijn kwelduivels zijn het alter-ego van mijn gevoelens en emoties. Ik heb er vier: de professionele, de familiale, de economische en de sociale kwelduivel. Ze proberen me te doen struikelen, ze proberen me angst en schaamte aan te smeren. Emoties kon ik moeilijk omschrijven maar mijn kwelduivels zie ik op grote afstand op me afkomen zodat ik ze kan ontwapenen.

Vier op een rij
Dit zijn volgens mij de personen die je terug op de been kunnen helpen: de arts, de therapeut, de buddy en de reïntegratiecoördinator voor je werk.

Vier-sporen aanpak voor mijn burn-out
Verbondenheid cultiveren.

• Mezelf leren kennen, hoe ‘IK’ functioneer
• Leren vertragen, ont-’moeten’, ‘goed-genoeg’ cultiveren en ‘Mind-full’ leven
• Een toekomstperspectief opstellen waaraan ik me kan optrekken, waar ik energie uit kan putten

Echte verbondenheid genereert energie, cultiveert empathie voor jezelf en de omgeving, is hét tegengif voor schaamte.
Mezelf leren kennen, waarom ik als perfectionist steeds in de val trapte.
Leren vertragen betekent dat je meer bewust in het ‘nu’ leeft en daardoor geef je je geest de nodige rust om van een burn-out te herstellen.
Een toekomstperspectief is een deel van het rouwproces. Een rouwproces is veel meer dan het verlies van bekenden of geliefden. Blijkbaar is er vaak een verband tussen rouwprocessen en burn-out.

Het fluwelen konijn (Margery Williams)

‘Echt is niet hoe je gemaakt bent’, zei het leren paard. ‘Het is iets wat met je gebeurt. Als een kind heel lang van je houdt, niet alleen om mee te spelen, dan word je Echt’.
‘Doet dat pijn?’ vroeg het konijn. ‘Soms wel’, zei het paard…
‘Gebeurt het ineens?’ vroeg het konijn…
‘Het gebeurt niet allemaal ineens,’ zei het paard. ‘Het duurt een hele tijd. Tegen de tijd dat je Echt wordt, ben je meestal kaal geknuffeld, je ogen zijn eruit gevallen, je poten bengelen en je ziet er
haveloos uit. Maar dat geeft niets want als je eenmaal Echt bent, dan ben je niet lelijk meer. Behalve dan voor de mensen die het echt niet begrijpen’.
In onze diepste ellende worden we vaak ‘echt’

De burn-out spiraal

Dit noem ik de stress en burnout-spiraal. Dit is waarom volgens mij stress en burn-out zo energieverslindend zijn:

Angst en schaamte zijn twee genetische oer-emoties. Ze werken zeer snel maar hebben soms de neiging de dreiging te ‘overschatten’. De kleinste imperfectie is voor een perfectionist een groot probleem. Angst en schaamte lokken verstarring, vechten of vluchten uit. Dit is een natuurlijk overlevingsmechanisme.

Perfectionisme is een ‘coping-strategie’ als reactie op de vluchtreactie. Perfectionisten haten schaamte en hopen met perfectionisme dit te kunnen vermijden. Omdat een perfectionist graag de lat hoog en steeds maar hoger legt, vergroot het risico op fouten omdat nu eenmaal kwetsbaarheid ‘toegeven niet past bij perfectionisme. Daardoor kunnen kleine imperfecties opnieuw aanleiding geven tot schaamte en hierdoor is de stress-spiraal rond en begint alles opnieuw en begint de energie-uitputting.

De balans

Mantelzorgers voor partners zien hoe hun toekomstperspectief wazig wordt. Mooie vooruitzichten verdwijnen geleidelijk aan. Ik ging me op mij werk storten maar op den duur kreeg ik hierdoor geen nieuwe energie meer. Waar haalde ik dan nog energie uit om mijn draagkracht op te krikken?

Wanneer een toekomstperspectief wegvalt dan ontstaat ‘schaduwverdriet’ en dit vreet energie.

Burn-outspiraal en een wazig toekomstperspectief

Samen zijn ze volgens mij de twee grootste energielekken. Ze draineerden energie tot mijn fietsband volledig leeg was. Maar ik begreep nu ten minste waaraan ik moest werken. Ik heb geprobeerd om de rode woorden aan te pakken: bedreigingen, schaamte, kwetsbaarheid, perfectionisme, isolatie, niet-genoeg-cultuur, nu, energie(-), schaduwverdriet.

Bedreidingen: komen van buiten mezelf (kan ik niet vermijden), maar ook door mijn manier om met perfectionisme om te gaan.

Schaamte: is een genetische emotie, maar empathie is het beste antigif.

Perfectionisme: leren ‘goed-genoeg’ te zijn, perfectie bestaat niet.

Niet-genoeg-cultuur: leren neen te zeggen tegen een niet-genoeg-cultuur. Niet alles hoeft beter, meer, knapper, mooier, goedkoper. Het is een stress-valkuil.

Isolatie: zoek verbondenheid op, zoek positieve mensen op die energie geven.

Nu: leer NU te leven, leer aandachtiger te leven. Leef bewuster, adem bewuster, eet bewuster, wandel bewuster…

Schaduwverdriet: Spreek verdriet uit, schrijf een nieuwe toekomstvisie of toekomstperspectief neer.

En wanneer het eens wat minder goed gaat: kijk op de tekening waar het schortte.

De elementen uit mijn aanpak:

1. Vertragen, leef bewuster.
2. Goed-genoeg, goed is vaak goed genoeg (le mieux est l’ennemi du bien).
3. Verbondenheid – empathie, antigif tegen schaamte.
4. Sterkte in kwetsbaarheid, sterkste wapen, loslaten, goed-genoeg is al heel goed.
5. Wu-wei, slimste wapen, loslaten, go-with-the-flow.
6. Meditatieve aandacht – NU leven – bezieling.
7. Toekomstperspectief.
8. Balans tussen links en rechts in de tekening. Probeer wat meer links dan rechts te zitten op de tekening.

Mijn tips om een burn-out efficiënt aan te pakken

• Zoek een arts die je goed begrijpt.
• Bespreek met de arts de mogelijkheden om een ‘goede’ klinisch-psycholoog in te schakelen, evt een team-aanpak of MBSR en MCGT.
• Denk na welk toekomstperspectief je wil realiseren.
• Leer iets over jezelf, over je kwelduivels, over je stressmechanismes.
• Maak een plan-van-aanpak en bespreek het met je arts.
• Zoek een stressarme omgeving om te rusten.
• Zoek een buddy of een vriend die je kan helpen.
• Denk aan de reïntegratie, bespreek het met je werkgever.
• Denk aan een herverdeling van je taken en durf hulp te vragen, het is geen schande.
• Zoek een manier om te herbronnen.
• Herplan je tijdsbesteding radicaal.

MBSR: Mindfulness Based Stress Reduction
Een therapie die door Jon Kabat Zinn werd ontwikkeld en in België door Edel Maex geïntroduceerd werd. Mindfulness omdat het aangetoond werd dat mindfulness de kans op herval sterk reduceert.

MCGT: Mindfulness Based Cognitieve Gedrags Therapie
Is de mindfulness variant van de klassieke CGT, een therapie uit de psychologie.

---

De arena (Theodore Roosevelt, 23/4/1910)

‘Het is niet de criticus die telt, niet degene die ons erop wijst waarom de sterke man struikelt, of wat de man van de daad beter had kunnen doen.

De eer komt toe aan de man die daadwerkelijk in de arena staat, zijn gezicht besmeurd met stof, zweet en bloed, die zich kranig weert, die fouten maakt en keer op keer tekortschiet, omdat dat nu eenmaal onvermijdelijk is,

 die desondanks toch probeert iets te bereiken, die groot enthousiasme en grote toewijding kent,

die zich helemaal geeft voor de goede zaak,

die, als het meezit, uiteindelijk de triomf van een grootse verrichting proeft, en die, als het tegenzit

en als hij faalt, in elk geval grote moed heeft getoond’.

Een burn-out aanpakken is een persoonlijke transformatie realiseren die moed vergt en respect verdient, behalve voor diegenen die het niet snappen.

---

Hoera! Ik heb een burn-out! is een openhartig boek dat ik schreef over mijn burn-out in 2010. Het beschrijft hoe het zover kwam, wat ik er van leerde en vooral hoe ik deze ervaring kon ombuigen tot een positieve ervaring! Te verkrijgen via mijn e-mailadres: freddy.withagels@skynet.be

•