Wat is een polyneuropathie?

Polyneuropathie (neuronen: zenuwen - poly: meerdere - pathie: verspreid over het hele lichaam) betekent dat op meerdere plaatsen in het lichaam de zenuwen (perifere zenuwen) zijn aangedaan. Spieren en gevoel functioneren dan niet meer naar behoren.
 Bij een polyneuropathie is er een stoornis met name bij de uiteinden van de zenuwen en zijn óf alleen de sensorische (gevoels)zenuwen, óf alleen de motorische (bewegings)zenuwen, óf beide aangedaan.
De sensorische zenuwen koppelen gevoelsinformatie terug naar het centrale zenuwstelsel, waardoor wij kunnen voelen. De motorische zenuwen geven signalen door aan de spieren waardoor wij ons kunnen bewegen. De klachten die ontstaan door een polyneuropathie kunnen dus zowel sensorisch als motorisch zijn.

Klachten van het sensorisch systeem bij polyneuropathie zijn:

doof gevoel, prikkelingen, tintelingen, veranderd gevoel, pijn, branderige pijn (vooral bij aanraking), evenwichtsstoornissen.

Klachten van het motorisch systeem zijn:

kramp, dunner worden van spieren (spierverlies: spieratrofie) en zwakte (myastehnia).

• Kan gaan tot parese
• Dieperliggende gevoelsstoornissen.

Andere klachten die ook soms voorkomen:

Open (huid)zweren (ulcus cruris)

Wat zijn perifere zenuwen? Uit welke soorten vezels bestaan deze?

Perifere Zenuwen zijn zenuwen die het verst van de oorsprong - het ruggenmerg - liggen, b.v. de handen of voeten. Een perifere zenuw bestaat uit 3 soorten vezels:

• Motorische vezels
• Sensorische vezels
• Autonome vezels

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Het stellen van de diagnose polyneuropathie gebeurt op basis van het verhaal en het lichamelijk onderzoek van de patiënt. Voor het bevestigen van de diagnose wordt meestal een klinisch neurofysiologisch onderzoek verricht. Een EMG (elektromyogram) is nodig om de afwijking te kunnen vast stellen .

Voor dit onderzoek van de spierzenuw is er een doormeting met behulp van een aantal metalen dopjes (elektroden). Door prikkeling van de zenuw via de elektroden wordt bekeken hoe de zenuwbanen hier op reageren. Voor het onderzoek van spieren wordt met een dun naaldje onderzocht of de spier is aangetast. Vervolgens zoekt de neuroloog naar de oorzaak van de polyneuropathie. Dit laatste is niet altijd even makkelijk.

Er zijn veel oorzaken voor het ontstaan van een polyneuropathie, in te delen in de volgende categorieën.

Metabolisme/stofwisseling

Polyneuropathieën die veroorzaakt worden door problemen in de stofwisseling. De polyneuropathie is dan secundair. Voorbeelden zijn diabetes mellitus (suikerziekte), ziekten van de schildklier en van de nieren.

Deficiënties

Polyneuropathieën die ontstaan door tekort aan bepaalde stoffen. Deze polyneuropathieën komen in Nederland weinig voor. Vaak gaat het om een vitaminegebrek.

Intoxicaties

Bij deze neuropathie is de oorzaak te vinden in overmatig alcoholgebruik of bij medicijngebruik. Vooral een aantal medicijnen die gebruikt worden bij behandeling van kanker (bijv. chemotherapie) kunnen polyneuropathieën veroorzaken. Maar dat is niet altijd het geval.

Erfelijke oorzaken

Erfelijke neuropathieën worden veroorzaakt door een afwijking in het erfelijk materiaal van de mens. Deze aandoeningen kunnen vaak bij meerdere personen in een familie worden geconstateerd. Voorbeelden zijn HMSN I en II daar kan bij polyneuropathie een DNA onderzoek naar gedaan worden .

Infectie

Polyneuropathieën, ontstaan door bepaalde infecties, zijn in Nederland zeldzaam. AIDS, lepra en lyme disease (borrelia) of andere infectieziekten kunnen tot een polyneuropathie leiden.

Auto-immuunziekten

Bij auto-immuunziekten keert het lichaam zich tegen lichaamseigen cellen en weefsels. Voorbeelden zijn het Guillain-Barré syndroom (GBS), Miller Fisher, CIDP (chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie), MGUS-polyneuropathie, multifocale motore neuropathie (MMN), systemische en non-systemische vasculitis.

Er kunnen andere oorzaken zijn  bij GBS, zo is het heel belangrijk zeer hygienisch om te gaan met rauwe kip.

Geen bekende oorzaak

Wanneer er sprake is van een chronische, langzaam progressieve ziekte die de axonen aantast en bij uitgebreid laboratoriumonderzoek kan geen oorzaak worden gevonden, zal de neuroloog spreken over een polyneuropathie waarvoor geen oorzaak te vinden is. De neuroloog zal de ziekte soms benoemen als CIAP (chronische idiopathische axonale polyneuropathie).

Behandeling

Polyneuropathieën zijn in het algemeen moeilijk te behandelen. Wel kunnen  maatregelen worden genomen ter ondersteuning en verlichting van de klachten.

De pijn is moeilijk behandelbaar. In sommige gevallen is ze steeds aanwezig volgens de ernst van de ziekte.

In een aantal gevallen, bijvoorbeeld bij het Guillain-Barré syndroom, Miller Fisher, CIDP en MMN zijn gerichte behandelingen zeker mogelijk, en is er kans op genezing, weliswaar soms met blijvende  restverschijnselen. Bij grote pech kan dit zich ontwikkelen tot CIDP.

Belangrijk is dat u samen met uw neuroloog bespreekt wat in uw geval het beste gedaan kan worden.

Om een polyneuropathie te bevestigen en eventueel de oorzaak te achterhalen, kan er een spier/zenuwbiopsie genomen  worden. Het gaat immers om een neuromusculaire aandoening.Dit soort onderzoek wordt meestal in een  universitair ziekenhuis uitgevoerd..

Is een polyneuropathie erfelijk?

De meeste polyneuropathieën zijn niet erfelijk. Tot de groep erfelijke polyneuropathieën behoren HMSN (CMT) en het syndroom van Dejerine Sottas. In het geval van een erfelijke polyneuropathie komt de ziekte over het algemeen vaker binnen een familie voor, al kan het een generatie overslaan.

Vormen

• Acute polyneuropathie - o.a. het Syndroom van Guillain-Barré, waarschijnlijk een auto-immuunreactie.
• Chronische polyneuropathie - onder andere een Stofwisselingsaandoening of ondervoeding waardoor een Vitamine B-tekort ontstaat, nieraandoeningen, tumoren en diabetische polyneuropatie (met als verschijnsel een tintelend en branderig gevoel in handen en voeten)
• Erfelijke polyneuropathie - o.a. ziekte van Charcot-Marie-Tooth (= motorische sensibele neuropathie = HMSN
• Syndroom van Guillain-Barré (GBS) - Een acute (plots opkomende ) polyneuropathie. Vermoedelijke oorzaak is een auto-immuunreactie na lichte infectie, operatie of vaccinatie; mogelijke verloop: vaak toenemende spierzwakte (= myasthenia) en spierverlamming (= paralyse) 

Extra Links

• Drs. Nora Visser: CIAP, chronische idiopathische axonale polyneuropathie
  Bron: VSN - Link video
  Wat is CIAP? Wat is de oorzaak? Welke klachten zijn er? Hoe wordt de diagnose gesteld? Welke behandeling is er? Hoe ziet de begeleiding er uit? Welke onderzoeken zijn er momenteel op dit gebied? In deze video geeft drs. Nora Visser, Neuroloog i.o. in het UMC Utrecht, antwoord op al deze vragen.
• Klinische en Experimentele Neurologie – UZ Gasthuisberg (Link pagina: http://www.neurology-kuleuven.be/index.php?id=56)
• Richtlijn Polyneuropathie - Link artikel

Geschiedenis

Neuropathie anno 1913 en neuropathische pijn: Link Youtube.
Oud boek over neuropathie en pijn. Met enkele hoofdstukken over neuropathie, polyneuropathie en pijnlijke neuropathieen zoals men die aan het begin van de 19de eeuw zag, door een Engelse neuroloog Starr.

Bronnen

VSN - Nu Spierziekten Nederland vzw - Mens en gezondheid. Info.nl